Śladami Niepodległej (fotoreportaż)

Dzień I
Dnia 12.09.2018 r. wyruszyliśmy szlakiem śladów odzyskania niepodległości.W piękny, słoneczny dzień trwającego jeszcze lata, zainspirowani publikacją pana Lechosława Płowasia Legendy i podania z oczeretów Lasów Parczewskich (2013), chcieliśmy odnaleźć wymieniony w broszurze pomnik członków Polskiej Organizacji Wojskowej poległych 11 listopada 1918 r.

 

Uczniowie klasy II d rozpoczynają poszukiwania...   

                                                              

Wyruszamy ze szkoły i kierujemy się na cmentarz przy bazylice.

Podczas naszej wędrówki dostrzegamy, że ulice miasta udekorowane są barwami narodowymi. 

Przed bramą cmentarza jeszcze raz przeglądamy informacje o pomniku i dzielimy się na dwie grupy, aby ułatwić poszukiwania.

Nieopodal wejścia na cmentarz zauważyliśmy zbiorową mogiłę żołnierzy poległych w okolicach Parczewa w czasie wojny obronnej we wrześniu 1939 roku. 

Przy głównej alei, w centrum cmentarza, znajduje się pomnik upamiętniający martyrologię społeczności parczewskiej podczas II wojny światowej. Z napisów na pomniku dowiadujemy się, że pomnik wystawiono 11 XI 1988 r. w 70-lecie Niepodległości. Z inicjatywy nauczycieli,  przy zaangażowaniu uczniów naszej szkoły,  zniszczony upływem czasu pomnik został odrestaurowany i odsłonięty 15 IX 2015 r.

Podczas naszych poszukiwań natrafiliśmy na pomnik Stanisława Rentflejsza kierownika Szkoły Powszechnej nr 2 w Parczewie. Został on ujęty w 1941 roku przez Gestapo, a następnie w czasie próby ucieczki śmiertelnie postrzelony.

Niestety nie udaje nam się odnaleźć pomnika peowiaków. 

                                    

Opuszczając cmentarz zatrzymaliśmy się przy Pomniku Powstania Styczniowego, by oddać hołd poległym w tym zrywie wyzwoleńczym mieszkańcom Parczewa i okolic.

         

Wracając do szkoły, zauważyliśmy że mieszkańcy aktywnie angażują się w obchody setnej rocznicy odzyskania niepodległości.

Na zakończenie zrobiliśmy pamiątkowe zdjęcie z twórcami Niepodległej: Józefem Hallerem, Józefem Piłsudskim i Ignacym Paderewskim. 

Dzień II

Po nieudanej próbie odnalezienia pomnika członków Polskiej Organizacji Wojskowej, poprosiliśmy o pomoc  Lechosława Płowasia autora  Legend i podań z oczeretów Lasów Parczewskich. 

 

Następnego dnia uczniowie klasy III d spotkali się w umówionym miejscu i tam pan Lechosław, dobrze znający parczewską nekropolię, wskazał miejsce pochówku poległych żołnierzy. 

W starej części cmentarza, przy wejściu z placu kościelnego od strony plebanii, znajduje się poszukiwany przez nas pomnik peowiaków poległych w listopadzie 1918 r.

Napis na pomniku głosi:

11 XI 1918

W walce

o niepodległą Polskę

oddali swe życie

żołnierze

Polskiej Organizacji Wojskowej:

por. Antoni Olszewski,

szer. Edward Czarnacki.

Zginęli w walce

aby wolna była Polska.

Cześć ich pamięci.

Pomnik ufundowało społeczeństwo Parczewa w 1978 roku, a więc na 60-lecie odzyskania Niepodległości.

O tym jak przebiegał w Parczewie pamiętny dzień 11 listopada dowiadujemy się z relacji uczestnika tamtych wydarzeń skauta Bolesława Jucia zamieszczonej w książce Z dziejów Parczewa Apolinarego Nosalskiego (1998):

"Rano w dniu 11 listopada 1918 r. około godziny 4.30 odbyła się zbiórka skautów w stodole u Mikołaja Błażewicza. Było ich 16, z tego 8 posiadało broń krótką. Wyszli rozbrajać Niemców. Główny posterunek niemiecki mieścił się w szkole, gdzie obecnie jest przedsiębiorstwo "Gracja"(obecnie sklep Biedronka). Gdy skauci podeszli, w budce przy drzwiach wartownik spał. Przystawiono mu rewolwer do głowy i zbudzono. Skauci skoczyli na górę, gdzie były stojaki z karabinami. Jednocześnie wpadli Niemcy w kalesonach, ale na widok wycelowanych rewolwerów podnieśli ręce do góry i poddali się. Było ich 27. Zdobyto broń: 3 lekkie karabiny maszynowe i 30 karabinów ręcznych.

Początkowo myślano, że wszyscy Niemcy znajdowali się w zdobytej szkole. Ale ktoś dał znać, że 6 Niemców jest jeszcze w kamienicy Kaczyńskiego przy Rynku. Wysłano więc na zwiady Barańczuka z Koczerg, Bolesława Jucia i trzeciego jako dowódcę (nazwiska nie zapamiętano). Przy mości na rzece Konotopie nastąpiło spotkanie z Niemcami. Wynikła strzelanina, w czasie której został zabity Barańczuk, a dowódca patrolu lekko ranny. Nadeszła pomoc ze szkoły i w wyniku silnego ostrzału Niemcy poddali się. Okazało się, że przy moście zginął także Czarnacki (Edward - przyp. A.N.), brat Antoniego Czrnackiego. 11 listopada około godziny 10 Parczew był już wolny."

Parczewskim bohaterom niepodległości oddawano cześć w okresie międzywojennym. W publikacji Historia kościoła parczewskiego i jego parafii (2014), w biogramie proboszcza Feliksa Ostoyskiego czytamy " W 1928 roku ks. Ostoyski zorganizował z rozmachem obchody 10-lecia Niepodległości. Odprawił Mszę św. w intencji Ojczyzny w kościele parafialnym, po której ruszył pochód na cmentarz - tam złożono wieniec na grobie bohaterów Czarnackiego i Olszewskiego poległych przy rozbrajaniu Niemców w listopadzie 1918 roku." 

                                                              

Zdjęcie licealistów z naszym przewodnikiem wieńczące poszukiwania. 

Pan Lechosław Płowaś, oprowadzając nas po cmentarzu, pokazał nam także zabytkowy pomnik powstańca styczniowego porucznika Władysława Biernackiego z Siemienia, który poległ 24 VIII 1863 r. w bitwie pod Fajsławicami. 

Zatrzymaliśmy się także przy mogile "Kleeberczyków"...

... oraz żołnierzy Armii Krajowej zamordowanych przez hitlerowców 17 I 1944 r.

Epilog 

Podążając śladami Niepodległej uczniowie naszej szkoły przeszli pod pomnik, znajdujący się w pobliżu naszego liceum. 

Pomnik Wolności wzniesiono w 1928 roku w pobliżu magistratu w miejscu nieistniejącego kościoła Świętego Ducha. Trzymetrowa kolumna z granitu zwieńczona jest orłem zrywającym się do lotu.

Na tablicy widnieją daty 1795-1918 i napis: "Po stu dwudziestu trzech latach strasznej niewoli - zmartwychwstałej ojczyźnie". 

Skwerek z "pomnikiem pod orzełkiem" jest ulubionym miejscem spotkań parczewskiej młodzieży. 

Pamiątkowe zdjęcie uczniów klas Ia, IId i IIId z panią dyrektor Beatą Tryniecką. 

Odwiedzając miejsca związane z  odzyskaniem niepodległości uczciliśmy naszych przodków

walczących o wolną Polskę. Niech pamięć o nich będzie zawsze żywa w naszych sercach.

Autorzy zdjęć: Kamila Mazurek, Dominik Lisiecki, Maja Trochunowicz, Aneta Boguszewska

Tekst: Kamila Mazurek, Oliwia Wodzińska

Koordynator projektu: Bożena Prokopiuk